User Interface

Operating System User Interface หรือ UI ถือได้ว่าเป็นองค์ประกอบหนึ่งของระบบปฏิบัติการ มันคือส่วนที่ทำให้เราสามารถติดต่อเรียกใช้ฟังก์ชันต่างๆของระบบปฏิบัติการได้เช่น สั่งก็อปปี้ไฟล์หรือเปลี่ยนชื่อไฟล์ เป็นต้น UI ใน Linux นั้นมีสองรูปแบบด้วยกันคือ i) แบบ CLI และ ii) แบบ GUI แบบ CLI (Command Line Interface*) คือแบบ Text-based หรือการสั่งงานผ่านการพิมพ์คำสั่ง เช่นพิมพ์คำสั่ง cp เพื่อก็อปปี้ไฟล์ เป็นต้น รูปแบบนี้ทุกอย่างเป็น Text หมด ส่วนแบบ GUI (Graphical User Interface) คือแบบมีรูปภาพกราฟฟิกเน้นใช้สั่งการผ่านการคลิกหรือลากเมาส์ ทั้งสองรูปแบบก็มีข้อดีข้อเสียต่างกันไปขึ้นอยู่กับปัจจัยต่างๆ โดยมากหากใช้งาน Linux เป็นเครื่องประเภท Server แล้วล่ะก็มักจะเป็นแบบ CLI แต่หากเป็นการใช้งานในลักษณะ Desktop ใช้ส่วนตัวก็นิยมเป็นแบบ GUI มิเช่นนั้นก็ดูหนังเล่นเกมส์เปิดเว็บไม่ได้ เพราะ Applications เหล่านั้นต้องรันบน Environment แบบ GUI

*CLI บางตำราก็หมายถึง Command Language Interpreter แต่ในบทความนี้ต้องการสื่อถึง Text-based เพื่อเปรียบเทียบกับแบบ Graphical-based นะครับ

X Window

ในส่วนของการรันแบบ GUI ใน Linux นั้นเราจำเป็นต้องติดตั้ง X Window แล้ว X Window มันคืออะไร? X Window คือ Software Component ที่ช่วยในการวาดภาพบนหน้าจอ อีกทั้งยังรอรับคำสั่งผ่านเมาส์และคีย์บอร์ดอีกด้วย X Window ถูกคิดค้นและพัฒนาโดยสถาบัน MIT ปัจจุบันถูกพัฒนาและดูแลโดยองค์กรที่ชื่อ XFree86 Project Inc และเป็นโอเพนซอร์สโปรเจคเช่นกัน

Window Managers (WM)

แม้จะมี X Window เป็นองค์ประกอบหนึ่งในระบบปฏิบัติการ แต่มันก็เป็นเพียงแค่ไลบรารี่กราฟฟิกเท่านั้น ในการที่ Linux จะแสดงผลในทางปฏิบัติให้ออกมาเป็นไอคอน, ปุ่ม, เมนู, หรือคอนโทรลต่างๆได้นั้น เป็นหน้าที่ของ Window Manager อีกที Window Manager ใน Linux มีให้เลือกใช้มากมายตามความเหมาะสมและความชอบของแต่ละคน Window Manager ที่เป็นที่นิยมได้แก่

• Fluxbox
  • www.fluxbox.org
  • ตัวอย่างที่ 1
• Openbox
  • http://openbox.org
  • ตัวอย่างที่ 1
• Joe Window Manager (JWM)
  • www.joewing.net/program/jwm
  • ตัวอย่างที่ 1
• IceWM
  • www.icewm.org
  • ตัวอย่างที่ 1
• FVWM
  • www.fvwm.org
  • ตัวอย่างที่ 1
• WindowMaker
  • www.windowmaker.info
  • ตัวอย่างที่ 1
• AfterStep
  • www.afterstep.org
  • ตัวอย่างที่ 1
• และอื่นๆ

Window Manager แต่ละตัวก็จะมีรูปแบบการแสดงผลและฟีเจอร์ที่แตกต่างกันไป WM บางตัวก็ไม่มี Start Menu อย่างที่มีใน MS Window, ไม่มี Taskbar บางตัวออกแบบมาให้ไม่ต้องใช้เมาส์เลยก็มีนะครับ ดังนั้นการใช้จึงขึ้นอยู่กับความชอบของแต่ละคน (รายละเอียดและความน่าสนใจของแต่ละตัวจะนำเสนอในโอกาสต่อไป)

*รูปภาพ Window Managers ต่างๆนำมาจากอินเทอร์เน็ต แต่ไม่สามารถอ้างอิงลิงค์ได้เพราะไม่มีตัวตนอีกแล้ว

Desktop Environments (DE)

การติดตั้ง Linux นั้นเราไม่ได้ต้องการเพียงแค่ Window Manager เท่านั้น แต่เราต้องการ Applications ต่างๆที่จำเป็นต่อการใช้งานในชีวิตประจำวันด้วยอาทิเช่น

• Text Editors หรือชุด Office เต็มรูปแบบ
• File Managers เพื่อใช้จัดการไฟล์ต่างๆในแบบกราฟฟิก (เทียบเท่ากับ Finder ในเครื่อง Mac หรือ Window Explorer ใน MS Windows)
• Multimedia Applications เพื่อดูหนังฟังเพลงหรือตัดต่อรูป
• Web Browsers เพื่อเข้าใช้งานอินเทอร์เน็ต
• และอื่นๆอีกมากมาย

ซึ่งโปรแกรมต่างๆที่เราต้องการนี้สามารถหาติดตั้งได้และก็เป็นโปรแกรมแบบโอเพนซอร์สซะเป็นส่วนใหญ่ นอกจากนี้ในแต่ละชนิดของโปรแกรมยังมีให้เลือกใช้มากมายจากหลากหลายค่ายด้วย แต่หากเราต้องการให้มีโปรแกรมทุกอย่างที่จำเป็นต้องใช้ติดตั้งมาให้เลยพร้อมสรรพและลงมาพร้อมกับ Window Manager แล้วละก็ เราจะต้องเลือกติดตั้งเป็น Desktop Environments แทน

Desktop Environment คือ Software Component ที่รวบรวมสิ่งแวดล้อมต่างๆที่จำเป็นต่อการใช้งานในรูปแบบของ GUI นั่นคือเมื่อติดตั้ง Desktop Environment แล้ว เราจะได้ Window Manager และโปรแกรมใช้งานในหมวดหมู่ต่างๆมาทันที ส่วนจะได้หน้าตาแบบไหนใช้ง่ายเพียงใดมีลูกเล่นมากแค่ไหนและโปรแกรมอะไรลงมาบ้างก็ขึ้นอยู่กับ Desktop Environment ที่เลือก อย่างไรก็ตามเราสามารถลบและติดตั้งโปรแกรมอื่นๆเพิ่มเติมภายหลังได้ Desktop Environment ที่เป็นที่นิยมได้แก่

• Gnome
  • www.gnome.org
  • ตัวอย่างที่ 1
• KDE
  • www.kde.org
  • ตัวอย่างที่ 1
• XFCE
  • www.xfce.org
  • ตัวอย่างที่ 1
• Enlightenment
  • www.enlightenment.org
  • ตัวอย่างที่ 1
• LXDE
  • http://lxde.org
  • ตัวอย่างที่ 1

การติดตั้ง Desktop Enviroments จึงให้ความสะดวกสบาย เนื่องจากมาพร้อมกับโปรแกรมและการตั้งค่าต่างๆที่พร้อมใช้งานได้ทันที ยกตัวอย่างเช่น โน๊ตบุ๊คของคุณเมื่อลง DE แล้วสามารถใช้งาน Wifi ได้ทันทีเลย อย่างไรก็ตามบางครั้ง Desktop Environments ก็ลงโปรแกรมมาให้มากเกินกว่าความจำเป็น ทำให้หลายๆคนเลือกลงเพียง Window Manager และโปรแกรมที่จำเป็นเท่านั้น Desktop Environments ที่เป็นที่นิยมมากสุดคือ Gnome และ KDE